Burak Çankaya  
 
  Makaleler 29.03.2024 07:02 (UTC)
   
 
İTFAİYECİLİK
VE
YÜKSEKTEN KURTARMA
 
Günümüzde itfaiyecilik, itfaiye teşkilatları, gelişen teknoloji ve itfaiye okullarının açılması ile farklı boyutlar kazanmaktadır. Gelişen teknoloji ve bu teknolojiyi kullanacak tecrübeli ve bilgili personel itfai olaylardaki verimliliği ve başarıyı önemli ölçüde arttırmıştır. Sizlerle son dönemlerde kullanılan yüksekten kurtarma sistemlerinin tatbikatlarda görsel nitelikli çalışmalar yerine yüksekte çalışma becerisi ve buna bağlı olarak ta yüksekten kurtarma sistemlerini itfaiye teşkilatlarının nasıl kullandığı, kullanılan sitemlerin doğruluğu, oluşan kazalar, dikkat edilecek hususlar ile ilgili bilgilendirmek istiyorum.
 
Yüksekten kurtarma nın itfaiye teşkilatları tarafından, nasıl ve ne şekilde kullanılacağını öncelikle belirtmemiz gerekmektedir. İtfai olaylarda yüksekten iniş becerisi kazazede indirme, sırtta ve kucakta kazezede indirme, kazazede çeçme sistemleri, kuyularda, apartman bina boşluklarında tahliye, yük kaldırma gibi durumlar da kullanılır. Kullanılacak yerleri kafamızda daha iyi canlandırmak üzere örnek ile belirtmek istiyorum. Gece yarısı çok dar bir sokakta 7 katlı bir apartmanın 5. katında çıkan bir yangında olası bazı durumlar söz konusudur.  bu dairede bir yangın çıktığını düşünelim. olası durumları maddeler halinde sıralayabiliriz.
 
1-      Yangının çıktığı daireye kadar itfaiye ekipleri rahatlıkla ulaşabilir. Buna bağlı olarak ta müdahaleyi (söndürme) ve daire içinde kazazede olması ihtimali her zaman göz önünde bulundurulur,  arama çalışmalarını yapılır.  4. kat ve altındaki katlardaki oturan vatandaşlar kendi imkânları ile olay yerini terk edebilirler. Peki yangının gece olması göz önünde bulundurulur ise 6. ve 7. kattaki kazazedeler aşağı inmeyi başarabileceklerimi, alt katta oluşan yangından haberleri olabilecekmi?
2-      Yangın sonucunda oluşan yoğun duman ve ısı 5. 6. ve 7. kat sakinlerini nasıl etkiler?
3-      Gece insanların uyuduğu düşünülürse farkında olmayarak dumandan zehirlenip baygın olabilirlerimi?
4-      Yangın merdiveninin olup olmadığı?, engelli vatandaş varmı?, vs.
 
Çok basit anlamda sıraladığımız bu maddeler hemen hemen tüm yangınlarda itfaiyecilerin düşündüğü, ve düşünmesi gereken noktalardır, organizasyonlarını ve koordinasyonlarını bu doğrultuda yaparlar. Ve bu bağlamda sıraladığımız maddelere cevaplarımızı verelim.
 
1-      Yangın oluştuğu daire sakinleri muhtemel olarak daire içerisinde olurlar. Üst kattaki kazazedeler oluşan yoğun duman sonucu ya evlerinde olurlar ya da teras ve çatıya çıkma eğilimi gösterirler.
2-      Yangının gece çıkması kazazedeleri uykuda yakalar ve muhtemel havalandırma boşluklarından giren duman ile zehirlenebilirler.
3-      Duman solunumu sonucu baygın hale gelebilirler.
4-      Eski bir bina ise yangın merdiveni muhtemelen yoktur. Kullanamazlar.
 
Geçmişte bunun acı örneklerini izlediğimiz haberlerde görmüştük. İstanbul da dar bir sokakta çıkan yangında balkonda sıkışmiş bir kazazede, yangının ilerlemesiyle beraber oluşan fazla ısıya dayanamayarak kendini alevlerin içerisine atmıştı.
Sokağın dar olması, yanlık park edilmiş araçlar nedeni ile itfaiye merdiven aracı olay yerine ulamamıştı.
 
Bir başka durum ise; bir doğal afet sonucunda oluşan bir depremde zarar gören bir apartmanda, merdivenlerin çökmesi sonucu mahsur kalan insanların kurtarılmasıdır. Afet sonucu oluşan yıkımda ilk birkaç saatte bir çok araç olay yerine ulaşamamaktadır. Özelliklede merdivenli araçlar. Ama kurtarma personelleri yürüyerek olay yerine gelebilirler. Mahsur kalmış insanları bazı yüksekten kurtarma teknikleri ve sistemleri kullanarak rahatlıkla kurtarabilirler.
Bir başka olayda ise su almak için açılan bir kuyunun zaman içerisinde su rezervini kaybetmesi sonucu boşalması ve ihmal sonucunda içerisine bir vatandaşın düşmesi sonucunda mahsur kalması gene itfaiye teşkilatlarının Karşılaştığı durumların başındadır. Bu örnekleri cok daha fazla farklılaştırabilir ve coğaltabiliriz. Bu gibi durumlarda itfaiyeciler zaman zaman hatalar yapabilmekte buna bağlı olarak ta başarısız sonuçlar yaşamaktadırlar. Olaylarda kullanılacak stratejinin ve tekniklerin önceden bilinmesi, doğru uygulanması, itfaiyecinin hem kendi Güvenliği hem de kazazedenin güvenliği açısından büyük önem taşımaktadır.
Gördüğünüz gibi oluşan bu olaylarda kurtarmacının kendi güvenliği ve kazazedenin güvenliği açısından kurtarma personeline çok büyük görev düşmektedir. Yüksekten kurtarmayı genel anlamda incelersek; Yüksekten kurtarmada kullanılan malzemeler ve sistemler hakkında cok temel olan bazı Bilgiler ve tecrübeler vardır. kurtarmada kullanacağımız malzemeler öngürülen standarlarda ve özellikle yangında kullanılan malzemeler içinde yangın standartı(ısıya dayanıklı) olması gerekmektedir.
Öncelikle yükseklik kavramı üzerinde durmamız gerekir.Yükseklik kavramı göreceli olup kişiden kişiye göre değişebilir. Bazılarımızın 1 mt lik bir yükseltiye, bazılarımızın ise 30mt yükseltiye bakış açısı farklıdır. Bu yüzden bakış açılarını bir kenara bırakıp standartlarda belirtilen ölçüleri baz almamız buna bağlı olarak ta güvenlik tedbirlerimizi almamız  gerekmektedir. yükseklik kavramı Avrupa’da 1,8m., Amerika’da 1,2m. Olarak kabul edilmektedir. Yani bu yükseklikler ve daha üzerinde çalışan personellerin düşme esnasında ciddi yaralanmalar yaşayabileceği bir gercektir. Mutlaka “Kişisel Koruyucu Donanımlar” ile korunması gerekir. İtfaiye teşkilatlarının da bu yükseklikler ve üzerinde çalıştığı durumlar aşikardır. Bu durumda öncelikle yüksekte çalışmalarda kullanılan malzemelerden cok genel anlamda bahsetmemiz gerekmektedir.
Yüksekte kurtarmada kullanılan  malzemelerin en temelindeemniyet kemeri vardır, bu kemerler düşmelere karşı özel olarak yapılmıştır.Ve belli standartlarda üretilmiş olmaları gerekmektedir.
Bir diğer malzeme ise iplerdir.
İpler genel anlamda yapılarına göre statik ve dinamik iplerdir. Kurtarmada kullanılan ipler statik iplerdir. İpler kalınlıkları açışından         farklılık gösterir. Genel olarak 8mm e kadar yardımcı ipler 8mm-11mm arası tam iplerdir. Bir de perlon bantlar vardır. Bunlar ise statik bant şeklinde iplerdir. İplerin çekerleri değişmekle beraber 2,5–3 ton arasındadır.
Bir diğer malzeme karabinalar: karabinalar ara bağlantıları birleştirmede kullanılan belli bir çekere sahip özel alaşımlardan yapılan cok hafif ve sağlam metallerdir.
Bir diğer malzeme ise iniş aletleridir: üzerinde sürtünme yaratarak ip üzerinde iniş yapmamızı yada bir kazazedeyi indirmemizi sağlayan bir malzemedir.
 
Yüksekte çalışmalarda kullanılan çok fazla malzeme mevcuttur ama itfaiyecinin olay sırasında rahat hareket edebilmesi için hafif olması, dolayısı ile yanında çok fazla ağırlık taşımaması gerekir.bu açıdan üzerinde  bulundurması gereken malzemeler, itfaiyecinin rahat çalışması hızlı güç kaybetmemesi açısından genel olarak bu malzemelerdir.
 
 
 
Yukarıda belirttiğim malzemeler çok genel anlamda bir itfaiyecinin, bir sistem kurması için yanında bulundurabileceği  malzemelerdir. Kendilerine özgü bir çok özelliği vardır, bir çok farkı amaçlarda üretilen, kullanıcının daha güvenli çalışmasını sağlayan malzemelerde vardır, ve tüm özelliklerinin kurtarmacı tarafından bilinmesi gerekmektedir. Peki itfaiyelerde yüksekten kurtarma yaparken bu malzemeleri nasıl kullanırız. Aslında cok basit fizik kurallarından yararlanılarak yapılan bu sistemleri sistemlerde dikkat edilecek hususları, kullanılacak basit birkaç düğümü itfaiyecilerin öğrenmeleri çok basittir.  Bu sistemleri yukarıda verdiğim örnekten yola çıkarak nasıl kullanacağımızı görelim.
Dar sokaklarda çıkabilecek yada merdivenli araçın ulaşamadığı yangınlarda merdivenli aracı olay yerine tabyalamak(yangına müdahalede araçların düzenleri) çok zor olabilir. Bu gibi durumlarda yangın kurtarma personeli kazazedeleri çeşitli ip sistemleri kullanarak tahliye edebilirler. Bilmeleri gereken bazı noktalar vardır. Bunlar normalde yaklaşık 20 saatlik bir eğitim programı ile verilebilir ama burada genel ve kısa bir şekilde değinmek istiyorum. Kazazedeyi ip ile indireceğimiz nokta belirlenir.(sağlam noktalar) İpi sabitlememiz gereken ana emniyet noktası kurulur.(en az üç nokta olmalı) Emniyet kemeri ve sekizli plaka kullanılarak belirli iniş teknikleri (sırtta veya kuçakta vs.)doğrultusunda kazazede evin penceresinden, balkonundan yada çatıdan güvenli bir şekilde tahliye edebiliriz.
 
Yukarıdaki yangın örneğinde 6.ve 7. katta yada yangının oluştuğu katlarda kazazedelerin durumları tam olarak bilinmez, itfaiye personeli üzerinde bulunan koruyucu ekipmanlar sayesinde kazazedelere rahatlıkla ulaşabilirler ama kazazede kendinde olsa dahi yeterince korunamaz ve tahliye sırasında zarar görebilir. Kazazedeyi güvenli ve zarar görmeyeceği bir şekilde tahliye etmemiz gerekir. Kazazedeyi güvenli bir bölgeye alarak sistem kurabilir, Bu sistem üzerinden bir iniş sistemi kurarak kazazedeyi tahliye yapabiliriz, her olay birbirinden farklı gelişebilir farklı durumlarla karşı karşıya gelebiliriz. Bir başka örneğimiz de ise kuyudan kazazede olaylarında gene ip teknikleri kullanarak kuyudan kazazedeyi tahliye edebiliriz. Bir depremde zarar gören bir binadan ip teknikleri ile tahliye gerçekleştirebiliriz. Kullanılılacak olayları çeşitlendirmek münkündür.
 
Görüldüğü gibi İtfaiye teşkilatlarının yüksekte kurtarma yaparken gelişen teknoloji ile beraber ip sistemleri kullanmaları çok etkili bir yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır. Bilinmesi gereken ip sistemlerinde kullanılan; ana emniyet, kullanılan malzemelerin özellikleri, kazazedeye yaklaşım, koordinasyon ve organizasyon, sürekli olarak yapılan eğitimlerdir. İtfaiye teşkilatlarının bu konudaki çalışmaları, eğitimlere önem vermeleri itfaiyeler açısından verimliliği ve başarı yüzdesini arttıracaktır. bu sistemlerin uygulanması ile beraber itfaiyeci arkadaşlarımız daha güvenli müdahaleler yaparak istemeyen olayların yaşanmasına oluşmasını engelliyeceklerdir.
 
 
 
 
 
     Burak ÇANKAYA
 
         İTFAİYECİ
Balıkesir İtfaiyesi Eğitim Koordinatörü
    
      TDF EĞİTMEN
burrakcankaya@gmail.com
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol